89. Mazi en Gondolando – Muzzy w Gondolandii – Muzzy in Gondoland (1)

Prawdopodobnie najlepszy serial BBC na świecie uczący angielskiego jako języka drugiego… Poważnie mówiąc, wielu polskich widzów miało okazję zobaczyć ten serial w Telewizji Polskiej w latach 90. Jak podaje angielska Wikipedia, serial ten został przetłumaczony na wiele innych języków, m.in. niemiecki, francuski, hiszpański, włoski, a także walijski i esperancki.	Probably the best BBC serial teaching English as a second language in the world… But seriously, many Polish TV viewers have a chance to see the serial in Polish TV in 90s. According to the English Wikipedia, the serial has been translated to many different languages, including German, French, Spanish, Italian, and Welsh and Esperanto as well.
Ponieważ esperanto jest właściwie polskim produktem (i raczej zapoznanym i nieznanym), a także dlatego, że angielska wersja „Muzzy w Gondolandii” jest chyba najszerzej znana, w przeciwieństwie do języka esperanto – chyba ciekawe będzie przetłumaczenie właśnie wersji esperanckiej.	As Esperanto is actually a Polish product (and rather unacknowledged as well as unknown I might add) and since the original, i.e. English version of ‘Muzzy in Gondoland’ is probably widely known, unlike Esperanto language, I thought it may be interesting to translate the very Esperanto version.
Chociaż sam serial został tak skonstruowany, by był zrozumiały dla każdego nawet przy podstawowej lub zerowej znajomości języka obcego, czy to angielskiego czy innego, napisy z tłumaczeniem mogą okazać się przydatne, zwłaszcza jeśli towarzyszą im pewne objaśnienia.	Although the serial has been created to make it understandable for everyone with very basic or no knowledge of the second language, whether it is English or other language, some subtitles with its translation may come in handy, especially when they are accompanied by some explanatory notes.
Innym powodem tłumaczenia wersji esperanckiej jest to, że nie jest ona dokładnym tłumaczeniem angielskiego oryginału. Np. na początku wersji angielskiej król i królowa mówią tak naprawdę „Jak się masz?”, podczas gdy w wersji esperanckiej, ponieważ prawdopodobnie nie ma w esperancie odpowiednika takiego wyrażenia, mamy po prostu ‘dzień dobry’. Z drugiej strony o ile angielskie „good morning” jest odpowiednikiem esperanckiego „bonan matenon”, to esperanckie „bonan tagon” nie jest absolutnie równe angielskiemu „good afternoon”. Na tego typu niuanse zwrócono uwagę w przypisach.	The other reason to translate the Esperanto version is that it is not precise translation of the English original. E.g. at the beginning of English version the king and the queen actually say ‘How do you do?’, while in the Esperanto version, since there is probably no exact equivalent of the phrase, there is simply ‘good morning’. On the other hand, while ‘good morning’ indeed is an equivalent of Esperanto ‘bonan matenon’, the Esperanto phrase ‘bonan tagon’ is by no means equal to English ‘good afternon’. Such niceties have been pointed out in the footnotes.

Mazi en Gondolando	Muzzy w Gondolandii	Muzzy in Gondoland
Episodo 1	Odcinek 1	Episode 1
[Reĝo:] Bonan tagon. Mi estas reĝo.	Dzień dobry. Jestem królem.	Good morning. I’m the king.
Mi estas la reĝo de Gondolando.	Jestem królem Gondolandii.	I’m the king of Gondoland.
[Reĝino:] Bonan tagon. Mi estas reĝino.	Dzień dobry. Jestem królową.	Good morning. I’m the queen.
[Silvja:] Saluton! Mi estas princino Silvja.	Cześć. Jestem królewna Sylwia.	Hi! I’m princess Sylvia.
[Karlo:] Silvja… Silvja… Saluton. Mi estas Karlo. Mi estas ĝardenisto.	Sylwia… Sylwia… Cześć. Jestem Karol. Jestem ogrodnikiem.	Sylvia… Sylvia… Hi! I’m Charles. I’m the gardener.
[Korvaks:] Saluton. Mi estas Korvaks.	Witam. Jestem Corvax.	Hello! I’m Corvax.
[Reĝo:] Dankon, Korvaks.	Dziękuję, Corvax.	Thank you, Corvax.
[Mazi:] Saluton. Mi estas Mazi. Granda Mazi.	Cześć. Jestem Muzzy. Duży Muzzy.	Hello! I’m Muzzy. Big Muzzy.
[Petro:] Bonan matenon.	Dzień dobry.	Good morning.
[Reĝo:] Bonan matenon.	Dzień dobry.	Good morning.
[Petro:] Bonan matenon. Mi estas Petro.	Dzień dobry. Jestem Piotr.	Good morning. I’m Peter.
Bonan matenon…	Dzień dobry…	Good morning…
Bonan tagon…	Dzień dobry*…	Good afternoon*…
Bonan vesperon…	Dobry wieczór…	Good evening...
Bonan nokton…	Dobranoc…	Goodnight…
Kiu?	Kto?	Who?
Kiu vi estas?	Kto ty jesteś?	Who are you?
[Karlo:] Mi estas Karlo.	Jestem Karol.	I’m Charles.
Kio?	Co?	What?
Kio vi estas?	Kim jesteś?**	Who are you?**
[Karlo:] Mi estas ĝardenisto.	Jestem ogrodnikiem.	I’m the gardener.
[Reĝo:] Mi estas forta.	Jestem silny.	I’m strong.
[Reĝino:] Mi estas dika. Dika, dika, dika.	Jestem gruba. Gruba, gruba, gruba.	I’m fat. Fat, fat, fat.
[Silvja:] Mi estas bela.	Jestem piękna.	I’m beautiful.
[Korvaks:] Mi estas saĝa.	Jestem mądry.	I’m wise***.
[Karlo:] Mi estas kuraĝa.	Jestem odważny.	I’m brave.
Forta, dika, bela, saĝa, kuraĝa.	Silny, gruby, piękny, mądry, odważny.	Strong, fat, beautiful, wise, brave.
Kia?	Jaki/-a/-e?	What (like)?
Kia vi estas?	Jaki/-a/-e jesteś?	What are you like?
Forta…	Silny…	Strong…
[Reĝino:] Vi estas forta.	Ty jesteś silny.	You’re strong.
[Reĝo:] Jes, forta. Vi estas dika.	Tak, silny. Ty jesteś gruba.	Yes, strong. And you’re fat.
[Reĝino:] Jes, dika.	Tak, gruba.	Yes, fat.
[Karlo:] Kaj ŝi estas bela.	A ona jest piękna.	And she’s beautiful.
[Korvaks:] Jes, vi pravas.	Tak, masz rację.	Yes, you’re right.
[Silvja:] Li estas kuraĝa kaj saĝa.	On jest odważny i mądry.	And he’s brave and wise.
[Korvaks:] Ne, ne. Mi estas saĝa. Mi estas saĝa, saĝa, saĝa.	Nie, nie. Ja jestem mądry, mądry, mądry.	No, no. I am wise, wise, wise.
Forta…	Silny…	Strong…
Mi estas granda, granda Mazi.	Ja jestem duży, duży Muzzy.	I’m big, big Muzzy.
Granda. Malgranda.	Duży. Mały.	Big. Small.
Mi estas granda Mazi.	Ja jestem duży Muzzy.	I’m big Muzzy.
Granda. Malgranda. Granda. Malgranda…	Duży. Mały…	Big. Small…
Kaj mi estas granda Mazi.	A ja jestem duży Muzzy.	And I’m big Muzzy.
Mi estas granda.	Ja jestem duży.	I’m big.
Vi estas forta.	Ty jesteś silny.	You’re strong.
Li estas saĝa.	On jest mądry.	He’s wise.
Ŝi estas bela.	Ona jest piękna.	She’s beautiful.
[Silvja:] Jen sako. Granda sako.	Oto torba. Duża torba.	Here is a bag. A big bag.
Jen mapo. Jen sandwiĉo.	Oto mapa. Oto kanapka.	Here is a map. Here is a sandwich.
Sako. Mapo. Sandviĉo.	Torba. Mapa. Kanapka.	A bag. A map. A sandwich.
Kio?	Co?	What?
Kio estas ĝi?	Co to jest?	What is that?
Ĝi estas sandviĉo.	To jest kanapka.	That is a sandwich.
Jen motorciklo. Motorciklo.	Oto motocykl. Motocykl.	Here is a motorcycle. A motorcycle.
Jen komputilo.	Oto komputer.	Here is a computer.
Pruno, persiko, vinbero.	Śliwka, brzoskwinia, winogrono.	A plum, a peach, a grape.
Pruno, persiko, vinberoj.	Śliwka, brzoskwinia, winogrona.	A plum, a peach, grapes.
Pruno, pruno, pruno. Tri prunoj.	Śliwka, śliwka, śliwka. Trzy śliwki.	A plum, a plum, a plum. Three plums.
Prunoj, prunoj, prunoj.	Śliwki, śliwki, śliwki.	Plums, plums, plums.
Mi gajnis.	Wygrałem.	I’ve won.
Prunoj.	Śliwki.	Plums.

*) „Bonan tagon” to dosłownie ‘dobry dzień’, a „bonan matenon” to ‘dobry ranek’, tak więc „bonan tagon” ma szerszy zakres użycia i nie jest odpowiednikiem angielskiego “good afternoon”, które się używa między 12 a wieczorem.	*) “Bonan tagon” means literally ‘good day’, and “bonan matenon” means ‘good morning’, and so “bonan tagon” has a wider range of use and is not the equivalent of the English “good afternoon”, which is used roughly between twelve o’clock and the evening.
**) „Kio vi estas?” to dosłownie ‘czym jesteś’, ale jak widać, można w ten sposób pytać o zawód.	**) “Kio vi estas?” means literally ‘what are you’, but apparently it may be used to ask about occupation.
***) W angielskiej wersji pojawia się tutaj przymiotnik „clever”. Oznacza on jednak raczej spryt, przebiegłość, podczas gdy esperanckie „saĝa” sugeruje po prostu mądrość.	***) In the English version, here we have the adjective “clever”. But it means rather smartness and slyness, while the Esperanto “saĝa” suggests simply being wise.