91. Mazi en Gondolando – Muzzy w Gondolandii – Muzzy in Gondoland (3)

[Karlo:] Monstro!	Potwór!	Monster!*
[Mazi:] Saluton! Mi estas Mazi, granda Mazi.	Cześć. Jestem Muzzy, duży Muzzy.	Hello! I’m Muzzy, big Muzzy.
La rakonto de granda Mazi	Opowiadanie Muzzy’ego.	The tale of Muzzy.
[Mazi:] Mi estas malsata.	Jestem głodny.	I’m hungry.
Mi estas malsata.
[Mazi:] Mi estas malsata. Bongusta.	Jestem głodny. Smaczne.	I’m hungry. Tasty.
Mi ŝatas horloĝojn**.	Lubię zegary.	I like clocks.
Mi estas malsata***.	Jestem głodny.	I’m hungry.
[Vendisto:] Fruktoj, fruktoj. Bongustaj fruktoj****.	Owoce, owoce. Smaczne owoce.	Fruit, fruit. Tasty fruit.
[Mazi:] Kio estas ĝi?	Co to jest?	What is it?
[Vendisto:] Frukto.	Owoc.	A piece of fruit.
Kio?	Co?	What?
Kio estas† ĝi?	Co to jest?	What is it?
Kio estas ĝi?	Co to jest?	What is it?
Mi ne scias.	Nie wiem.	I don’t know.
Ĝi estas biciklo.	To jest rower.	It is a bicycle.
Kio estas ĝi?	Co to jest?	What is it?
Mi ne scias.	Nie wiem.	I don’t know.
Ĝi estas kosmoŝipo††.	To jest statek kosmiczny.	It is a spaceship.
Kio estas ĝi?	Co to jest?	What is it?
Ĝi estas horloĝo.	To jest zegar.	It is a clock.
Kio estas ĝi?	Co to jest?	What is it?
Ĝi estas horloĝo.	To jest zegar.	It is a clock.
Ne, ĝi estas parkhorloĝo†††.	Nie, to jest parkometr.	No, it is a parking meter.
Kio estas ĝi?	Co to jest?	What is it?
Ĝi estas skribmaŝino†††.	To jest maszyna do pisania.	It is a typewriter.
Ne, ĝi estas komputilo.	Nie, to jest komputer.	No, it is a computer.
Kio estas ĝi?	Co to jest?	What is it?
Ĝi estas kato.	To jest kot.	It is a cat.
Kio estas ĝi? Kio estas ĝi?	Co to jest? Co to jest?	What is it? What is it?
Ĝi estas mia sonorilo. Mia sonorilo. Ĝis!	To jest mój dzwonek. Mój dzwonek.	It’s my bell. My bell.
[Mazi:] Kio estas ĝi?	Co to jest?	What is it?
Ĝi estas pruno. Manĝu†††† ĝin.	To jest śliwka. Zjedz to.	It’s a plum. Eat it.
[Mazi:] Mi ne ŝatas ĝin.	Nie lubię śliwek.	I don’t like it.
Rigardu. Manĝu tion.	Popatrz. Zjedz to.	Look. Eat it.
[Mazi:] Kio ĝi estas?	Co to jest?	What is it?
[Vendisto:] Ĝi estas persiko. Gustumu ĝin. Ĝi estas bongusta. Manĝu ĝin.	To jest brzoskwinia. Spróbuj tego. To jest smaczne. Zjedz to.	It’s a peach. Try it. It’s tasty. Eat it.
[Mazi:] Ne, terure. Mi ne ŝatas tion. Ĝi estas malbongusta.	Nie, okropne. Nie lubię tego. To jest niesmaczne.	No, terrible. I don’t like this. It’s unpalatable.
Mi ne ŝatas ĉi tion kaj mi ne ŝatas kion.	Nie lubię tego i nie lubię tamtego.	I don’t like this and I don’t like that.
Kio? Tio. Tio ĉi. Ĉi tio‡.	Co? Tamto‡. To. To	What? That‡. This. This.
Ĉi tio. Tio.	Wszystko to. To.	All this. This.
[Mazi:] Mi ne ŝatas ĉi tion kaj mi ne ŝatas tion.	Nie lubię tego i nie lubię tamtego.	I don’t like this and I don’t like that.
[Mazi:] Mi ne ŝatas ĉi tion kaj mi ne ŝatas tion.
[Mazi:] A, kio estas tio?	Ach, co to jest (to tam)?	What is that?
[Vendisto:] Kio?	Co?	What?
[Mazi:] Ĉi tio.	To.	This.
[Vendisto:] Ĉi tio estas parkhorloĝo.	To jest parkometr.	This is a parking meter.
[Mazi:] Parkhorloĝo?	Parkometr?	A parking meter?
[Vendisto:] Jes, vi ne…	Tak, tego się nie…	Yes, you don’t…
[Mazi:] Bongusta. Mi ŝatas ĉi tion.	Smaczne. Lubię to.	Tasty. I like this.
[Mazi:] Mi ŝatas parkhorloĝojn.	Lubię parkometry.	I like parking meters.
Nomo? Nomo? Via‡‡ nomo?	Imię? Imię? Twoje imię?	Name? Name? Your name?
[Mazi:] Mazi. Ne, granda Mazi.	Muzzy. Nie, duży Muzzy.	Muzzy. No, big Muzzy.
Aĝo?	Wiek?	Age?
[Mazi:] Bongusta.	Smaczne.	Tasty.
Forportu lin!	Odnieść go!	Take him away!
Fino.	Koniec.	The end.
Episodo 3	Odcinek 3	Episode 3
[Mazi:] Saluton!	Cześć!	Hi!
[Karlo:] Kiu vi estas?	Kim jesteś?	Who are you?
[Mazi:] Mi estas Mazi. Saluton. Mi estas amiko. Kiu vi estas? Via nomo?	Jestem Muzzy. Cześć. Jestem przyjacielem. Kim ty jesteś? Imię?	I’m Muzzy. Hi! I’m a friend. Who are you? Your name?
Kio estas via nomo?	Jakie jest twoje imię?	What is your name?
[Karlo:] Karlo. Kiu estas vi?	Karol. Kim ty jesteś?	Charles. Who are you?
Kiu? Kia? Kio? Kiu?	Kto? Jaki? Co? Kto?	Who? What (like)? What? Who?
[Petro:] Kiu vi estas?	Kim jesteś?	Who are you?
[Reĝo:] Mi estas reĝo.	Ja jestem królem.	I’m a king.
[Petro:] Ne, ĝi ne estas por vi.	Nie, to nie dla ciebie/pana.	No, it’s not for you.
[Petro:] Kiu vi estas?	Kim jesteś?	Who are you?
[Reĝino:] Mi estas reĝino.	Jestem królową.	I’m a queen.
[Petro:] Ne, ĝi ne estas por vi.	Nie, to nie dla ciebie/pani.	No, it’s not for you.
[Petro:] Kiu estas ŝi?	Kim ona jest?	Who is she?
[Korvaks:] Ŝi estas princino Silvja.	Ona jest królewna Sylwia.	She’s a princess Silvia.
[Petro:] Ne, ĝi ne estas por ŝi. Kiu estas li?	Nie, to nie jest dla niej. Kim on jest?	No, it’s not for her. Who is he?
[Silvja:] Li estas Korvaks.	On jest Corvax.	He’s Corvax.
[Petro:] Ĉu vi estas Korvaks?	Czy ty jesteś/pan jest Corvax?	Are you Corvax?
[Korvaks:] Jes, ĝuste, jes.	Tak, to prawda, tak.	Yes, that’s right, yes.
[Petro:] Jen letero por vi. Bonvolu.	Oto list dla ciebie/pana. Proszę.	Here’s a letter for you. Here you are.
[Korvaks:] Dankon. Kiu estas vi?	Dziękuję. Kim ty jesteś/pan jest?	Thank you. Who are you?
[Petro:] Mi estas Petro. Ĝis‡‡‡!	Ja jestem Piotr. Na razie‡‡‡!	I’m Peter. See you!
[Mazi:] Nu, kiu vi estas?	No, kim jesteś?	Come on, who are you?
[Karlo:] Mi estas Karlo, ĝardenisto. Kiu vi estas? De kie?	Jestem Karol, ogrodnik. Kim ty jesteś? Skąd?	I’m Charles, a gardener. Who are you? From where?
[Mazi:] De tie. De la kosmo.	Stamtąd. Z kosmosu.	From there. From the cosmos.
[Karlo:] De la kosmo?	Z kosmosu?	From the cosmos?
[Mazi:] Jes. Mi estas de tie. De la kosmo. De tie.	Tak. Ja jestem stamtąd. Z kosmosu. Stamtąd.	Yes. I’m from there. From the cosmos. From there.
Kiu? Kia? Kio? Kie?	Kto? Jaki? Co? Gdzie?	Who? What (like)? What? Where?
Kie? De kie?	Gdzie? Skąd?	Where? From where?
De kie vi estas?	Skąd jesteś/pan/pani jest?	Where are you from?
El kiu lando vi estas?	Z jakiego kraju jesteś/pan/pani jest?	What country are you from?
[Petro:] El kiu lando vi estas?	Z jakiego kraju jesteś/pan jest?	What country are you from?
El Francio‡‡‡‡.	Z Francji.	From France.
[Petro:] El kiu lando vi estas?	Z jakiego kraju jesteś/pan jest?	What country are you from?
El Britio.	Z Anglii/Brytanii.	From England/Britain.
[Petro:] El kiu lando vi estas?	Z jakiego kraju jesteś/pan jest?	What country are you from?
El Germanio.	Z Niemiec.	From Germany.
[Petro:] El kiu lando vi estas?	Z jakiego kraju jesteś/pan jest?	What country are you from?
El Italio.	Z Włoch.	From Italy.
[Petro:] El kiu lando vi estas?	Z jakiego kraju jesteś/pan jest?	What country are you from?
El Grekio.	Z Grecji.	From Greece.
Mi estas el Japanio.	Ja jestem z Japonii.	I’m from Japan.
[Petro:] Ĝis‡‡‡!	Na razie!	See you!
De kie?	Skąd?	From where?
De tie.	Dokąd?	To where?
[Mazi:] Mi venis de tie. Nun mi estas ĉi tie.	Przybyłem tutaj. Teraz jestem tutaj.	I came here. Now I’m here.
[Karlo:] Ankaŭ mi. O, Silvja.	Ja też. O, Sylwia.	Me too. O, Silvia.
A. Bo. Co. Ĉo. Do. E. Fo. Go. Ĝo. Ho*. Ĥo*. I. Jo. Ĵo. Ko. Lo. Mo. No. O. Po.

*) I tyle po odwadze Karola…	*) And so much for Charles’s courage…
**) „Horloĝo” (‘zegar’) wygląda na złożenie „horo” (‘godzina’) i „loĝi” (‘mieszkać’), jednak tak naprawdę jest zwykłym zapożyczeniem z francuskiego „horloge” o tym samym znaczeniu.	**) „Horloĝo” (‘clock’) seems lika a compound comprised of „horo” (‘hour’) and „loĝi” (‘live, dwell’), but in fact it merely a French borrowing from „horloge” with the same meaning.
***) Antonimy bardzo łatwo tworzy się w esperancie za pomocą przedrostka mal-. Tutaj mamy malsata ‘głodny’, a dokładnie ‘niesyty’.	***) The antonyms are very easily made in Esperanto with the mal- prefix. Here we have the word malsata ‘hungry’ which literally means ‘not replete’
****) Liczba mnoga od rzeczowników i przymiotników oraz zaimków nieosobowych tworzy się przez dodanie przyrostka -j.	****) The plural of nouns and adjectives, as well as personal pronouns is formed by adding the ending -j.
†) Czasownik esti ‘być’ w czasie teraźniejszym z końcówką -as dla wszystkich osób i liczb. Przyrostki innych czasów prostych: -is (czas przeszły), -os (czas przyszły).	†) The verb esti ‘to be’ in the present tense with the -as ending for all persons and numbers. The endings for other tenses are as follows: -is (past tense), -os (future tense).
††) Kolejne złożenie, tym razem z wrostkiem (lub spójką) -o- ułatwiającym wymówienie.	††) Another compound, this time with an infix (or a linking sound) facilitating the pronunciation.
†††) Tutaj złożenia bez wrostka (spójki).	†††) Here we have a compound without an infix.
††††) Tryb rozkazujący z końcówką -u (dla każdej osoby i liczby).	††††) A verb in the imperative mood with -u ending (for all persons and numbers).
‡) Ĉi to tzw. partykuła bliskości, oznaczająca bliskie umiejscowienie obiektu. Ĉi może też być zaimkiem wskazującym obiekt bliski (ĉi libro ‘ta książka’, ĉi sinjoro ‘ten pan’) oraz przedrostkiem oznaczającym bliskość w czasie lub przestrzeni (ĉi-jare ‘w tym roku, tego roku’, ĉi-semajne ‘w tym tygodniu, tego tygodnia’). Szyk partykuły ĉi jest dowolny.	‡) Ĉi is a so-called proximity particle, denoting close location of an object. Ĉi may be also a pronoun denoting a close object (ĉi libro ‘this book’, ĉi sinjoro ‘this gentleman’) and a prefix meaning proximity in space or time (ĉi-jare ‘(during) this year’, ĉi-semajne ‘(during) this week’). The order of the particle is random.
‡‡) Zaimek dzierżawczy utworzony od zaimka osobowego końcówką przymiotnikową -a.	‡‡) The possessive pronouns is derived from the personal pronoun by adding the -a ending.
‡‡‡) Skrócona wersja od ĝis la revido ‘do widzenia/zobaczenia’.	‡‡‡) A shortened form of ĝis la revido ‘goodbye’.
‡‡‡‡) Nazwy krajów można w esperancie tworzyć na kilka sposobów: – przyrostkiem -i- od nazwy członka narodowości, rzeki lub miasta: italo ‘Włoch’ ≥ Italio ‘Włochy’; – przyrostkiem -uj- od nazwy członka narodowości: germano ‘Niemiec’ ≥ Germanujo ‘Niemcy’; – za pomocą złożenia z wyrazem lando ‘kraj’: Pollando ‘Polska’.	‡‡‡‡) In Esperanto, the names of countries may be derived in various ways: – with the -i- suffix added to the name of a member of a particular nationality, to the name of a river or a city: italo ‘an Italian’ ≥ Italio ‘Italy’; – with the -uj- suffix added to the name of a member of a particular nationality: germano ‘a German’ ≥ Germanujo ‘Germany’; – by making a compound word with the word lando ‘land, country’: Pollando ‘Poland’.
*) Litera „ĥ” oznacza tak naprawdę zwykłe polskie „ch” [x]. W filmie spółgłoska ta została wymówiona dźwięcznie, niewiadomo dlaczego, zwłaszcza że we współczesnym esperancie „ĥ” bywa często zamieniane na „k”. Litera „h” natomiast została na filmie wymówiona poprawnie jako krtaniowa głoska [h] (w transkrypcji międzynarodowej). Przypomina ona bezdźwięczne, ale wyraźne, westchnienie. Nie pojawia się w języku polskim, występuje natomiast w języku angielskim jako fonetyczny odpowiednik litery „h”, oczywiście wtedy, gdy ta litera nie jest niema.	*) Actually, the letter “ĥ” denotes a regular Polish “ch” [x]. In the film, the sound was pronounced as voiced which is surprising because in the contemporary Esperanto the “ĥ” letter is frequently changed to “k”. On the other hand, the letter “h” was pronounced correctly in the film as the glottal [h] sound (the international transcription). This sound is more similar to an unvoiced yet distinct sigh. It hardly ever occurs in Polish, while it is part of English phonological system, being the phonetic equivalent of the letter “h”, of course only when the letter is not mute.