180. Lusine – Twilight

	Twilight*	Wieczór
1	What do you know about the ancient,	Co ty wiesz o przeszłości
	What do you know about the future**	Co ty wiesz o przyszłości
	Why these serious questions,	Po co te mądre kwestie
	Why not forget directions.***	Po co nam te kierunki
5	What do you know about the ancient,
	What do you know about the future
	Why not forget directions, for awhile****	Po co nam te kierunki, cały czas
	Let’s reach twilight	Byle do wieczora
	Sun, winter premiere*****	Lecz zima idzie
10	For a day, tonight to lay	Na dzień, dwa, na noc, by spać
	What do you know about the ancient…
	What do you know about the ancient…
	For awhile	Cały czas
	One day, tonight to lay	Na dzień, na noc, by spać
15	(for awhile, for awhile)	(Cały czas, cały czas)
	Between beauty and dreams	Między pięknem a snem
	(Twilight)	(Wieczór)
	Twilight, Twilight, Twilight	Wieczór, wieczór, wieczór
	Twilight, Twilight, Twilight

Nie jestem pewien, kto jest autorem tekstu. Być może sam Jeff McIlwain (alias Lusine – http://www.lusineweb.com). W utworze słyszymy Vilję Larjosto. Okładkę do singla zaprojektował Michael Cina (http://ghostly.com/releases/twilight).

Analiza i interpretacja

To nie prawda, że tekst bardzo prosty, minimalistyczny nie może mieć żadnego sensu. Wystarczy trochę czasu poświęcić na jego analizę. „Twilight” jest interesujące ze względu na świetne połączenie śpiewu z dźwiękiem. Tego typu kombinacje nie mogą powstać w oparciu o rozbudowany tekst, bo wówczas będzie on przytłaczał muzykę, która będzie jedynie tłem do wiersza (por. poezję śpiewaną). Jeśli jednak muzyka ma być ważniejsza, to najlepiej wówczas zrezygnować z tekstu, który zawiera swoje, odrębne sensy. W „Wieczorze” tekst wygląda na bardzo dobrze wtopiony w dźwięki i nie narzuca się własnymi wielkimi znaczeniami. Nie znaczy to – jak już napisałem – że nie ma żadnych spójnych znaczeń. 

Wieczór, czy też zmierzch, nabiera niezauważenie symbolicznych znaczeń w tej piosence, ale dopiero gdy spróbujemy skonstruować jakąś hipotezę interpretacyjną. Cały tekst otwierają dwa pytania, które w swoim kształcie przypominają pytania retoryczne zadawane przed dorosłych (lub przynajmniej starszych) – młodszym: „co ty możesz wiedzieć… o zabijaniu”. Na przykład.

Kolejne dwie linijki to jakby odpowiedzi zapytanego: po co te mądre (poważne) pytania i czy nie moglibyśmy choć na chwilę zapomnieć o kierunkach, jakie wynikają z tych mądrych pytań. 

W wersach 8, 9 i 10 można znów zauważyć dialog osoby starszej/rozsądnej z marzycielem: „dotrwajmy do wieczora, tylko dzisiaj, tylko na noc”, ale przecież teraz jest słońce, lecz szybko zbliża się zima (zimy premiera).

Wers 16 powinien przynieść rozwiązanie: wieczór to granica między dwiema sferami: mądrych pytań i ich porzucenia na rzecz snu. Jednak pojawia się pytanie, jak dopasować dychotomię piękna i snów do dnia i nocy? Czy tylko to, co w dzień, jest piękne, a to, co w nocy, to sen? Po co te mądre kwestie? Po co nam te kierunki?...

Tłumaczenie

*) Dosłownie ‘zmierzch’, jednak najbliższym dwusylabowym odpowiednikiem w języku polskim jest właśnie „wieczór”. 

**) Dosłownie ‘co ty wiesz o starożytnych / co ty wiesz o przyszłych [ludziach, czasach?]’, jednak być może chodziło o zestawienie antonimów posiadających tę samą liczbę sylab, by z jednej strony pokazać i kontrast, i podobieństwo. Nie da się tego zrobić idealnie w języku angielskim – por. antonimy „future” ‘przyszłość’ i „past” ‘przeszłość’ – można natomiast w polskim: „przyszłość” i „przeszłość” różnią się tylko jedną głoską.

***) Dosłownie ‘po co te poważne pytania / czemu by nie zapomnieć o kierunkach’.

****) Dokładniej ‘czemu by nie zapomnieć o kierunkach, na chwilę’.

*****) Dokładniej ‘słońce, zimy premiera’.

179. Maciej Zembaty – Ballada o Imogenie (The Ballad of Imogena)

	Ballada o Imogenie	The Ballad of Imogena
1	Zaraz, już zacznę już za chwilę	Just now, just now I’ll begin
	Straszną balladę o pewnej dziewczynie,	The scary song about one girl
	Która niestety już od urodzenia	Who unfortunately at her birth
	Nosiła dźwięczne imię Imogena	Was named vibrantly ‘Imogena’
5	Zawsze chodziła ubrana na biało,	She was always dressed in white
	Cała na biało, nic nie wystawało	All in white, nothing sticks out
	Poza tym trzeba dodać, że panienka	And the girl, what is more,
	Fizycznie była nieźle rozwinięta	Was physically well built
	Dokładnie nie wiem, tak bez centymetra,	I’m not sure without a measuring tape
10	Miała w ramionach gdzieś półtora metra,	Her shoulders was five feet wide
	Wzrostu pół metra, duże czarne oczy	Two feet tall and big black eyes
	I bardzo długi cieniutki warkoczyk*	And wearing a very long pigtail
	Każdy jej z drogi schodził i to szybko**	Everybody gets out of her way fast
	Ona duszyczkę miała romantyczną,	Though she was romantic by nature
15	Ale tej cechy/duszyczki nikt w niej nie dostrzegał,***	But nobody sees that trait in her
	Nad czym bolała nieraz Imogena	Imogena bemoaned the sad fact
	I tak to trwało aż wreszcie się stało	And so it lasted until it happened
	W końcu się biedne dziewczę zakochało	Until the poor girl fell in love
	A on był łajdak, starszy już mężczyzna	But he was a bastard and an older man
20	Przy tym żonaty i w dodatku Ignac	Also was married and he’s name was Ignac
	Bardzo brutalnie obszedł się z dziewczęciem	He was very cruel toward the girl
	Zaraz jak tylko spostrzegł co się święci	Soon he saw what was going on
	Nawet powiedział jej ten straszny człowiek	Even that dreadful man said to her
	„Ja, Imogeno, niestety ni mogę”****	Sadly, Imogena, I’m not able to…
25	Z tego wszystkiego jeszcze bardziej zbrzydła	Because all of that she got uglier
	Przeżyć nie mogła, że ją Ignac wygnał	Couldn’t believe Ignac kicked her out
	Odtąd wyłącznie już o zemście marzy	From now on she only seeks revenge
	I bardzo często patrzy w kalendarzyk	And very often checks her diary
	Pod koniec stycznia po krótkiej modlitwie	Somewhere in January, after a prayer
30	Na starym pasku wyostrzyła brzytwę	She honed a razor on some old belt
	Ucięła sobie sama całą głowę	Then cut her head off only by herself
	Żaden by tego nie zrobił fachowiec	There’s not an expert who’d do it better
	W pobliskim sklepie wyprosiła skrzynkę,	In a nearby shop she asked for a box
	Włożyła głowę, zrobiła przesyłkę	Put in the head and made a parcel
35	Na pocztę główną ledwo to zaniosła,	She barely took it to the main post office
	Potem umarła, ale paczka poszła	And then she died, but the parcel went
	Doszła. Ze sznurkiem szarpie się Ignacy	Reached Ignacy, who struggled with the string,
	Wreszcie, otworzył, stanął tak i patrzy	Finally, he opened it and looked in shock
	„Nie spodziewałem, że ta dziewczyna	‘I didn’t expect that this girl would ever
40	Będzie pamiętać o mych imieninach”	Remember about my name day’

“The Ballad about Imogena” is an example of Zembaty’s black or dark humour. The story seems grotesque with amassed  motifs of very ugly girl with an unpopular name, together with an old, married, and impotent  lover (also having a rather rare name, at least nowadays). 

Cutting Imogena’s head off only spices the ballad up.  Ignacy’s horror after he realized that the head of Imogena was actually her gift of Ignacy’s name day shows the black humour of the song. 

Translation and analysis

*) The whole description of Imogena is rather a chilling depiction of a monstrosity…

**) … so obviously everyone runs away at the sight of her.

***) Literally: she had the soul of a romantic / but no-one saw the soul/this trait in her.

****) A reference to Ignac’s impotency. Here we have a nice play on words: the name Imogena /imɔɡɛna/ is similar to “ni mogę” /ni mɔɡɛ/. “Ni” is a dialect form of “nie” meaning ‘no’.

178. Mario Basanov & Vidis ft. Jazzu – I’ll Be Gone

	I’ll be gone	Odejdę
1	I’ll be gone	Odejdę
	I’ll be gone
	I’ll be gone
	I’ll be gone
5	Days pass	Dni mijają
	For now I remain*	Jeszcze zostanę
	But one day the time will come when I will see no longer stay**	Lecz pewnego dnia odejdę, bo mój pobyt się skończy
	Can no longer refrain***	Nie zatrzymam tego
	Will take you with me to those places	Zabiorę cię do tamtych miejsc
10	Where we can laugh out loud all night and I	Gdzie można głośno się śmiać przez całą noc
	I will dance you in morning dew****	I gdzie będziemy tańczyć w porannej rosie
	Just me and you	Tylko ty i ja
	I’ll be gone	Odejdę
	I’ll be gone
15	I’ll be gone
	I’ll be gone
	I’ll be gone
	I’ll be gone
	I’ll be gone
20	I’ll be gone

Marijus „Mario” Adomaitis (pseud.[?] Basanov) i Vidmantas „Vidis” Cepkauskas to dwaj młodzi muzycy z Litwy. Duet powstał w 2007 r. (wg informacji z ich strony facebookowej http://www.facebook.com/mariovidis?sk=info) i nie mają jeszcze swoich haseł w Wikipedii. Podobnie jak Jazzu (zdj. po prawej, http://www.myspace.com/jjazzu), debiutująca litewska piosenkarka i autorka tekstów. 

Analiza i interpretacja

Tekst jest prosty z typowym dla piosenek niedopowiedzeniem. Tematem jest odejście, ale nietrudno się domyślić, że chodzi bardziej o odejście zupełne – zejście.

W tak krótkim tekście trudno było zawrzeć jakieś skomplikowane figury. Intryguje jednak wers 10.: ewokuje wizję nieba (lub innych zaświatów), w których jest tak dobrze, że można się śmiać nie tylko w dzień, ale i w nocy (a więc i sen nie jest potrzebny – nie ma zmęczenia). Ciekawe jest sprowadzenie tego, co po śmierci, do możliwości nieprzerwanego śmiechu. 

„I’ll be gone” jest jednak warte uwagi głównie ze względu na – moim zdaniem – genialne połączenie muzyki, śpiewu i obrazu. 

Teledysk wyprodukowali Arunas Matacius i Martynas Mickenas, a wyreżyserował go Rimas Lukavicius (informacja pod teledyskiem: http://www.youtube.com/watch?v=E1hBXeloS_E). Przedstawia on powstawanie 4 oscylogramów różnych ścieżek utworu. Wykresy przypominać mogą również elektrokardiogramy, czyli zapisy akcji  serca.  Nieprzypadkowy jest z pewnością kolor czerwony. Skojarzenie z krwią podkreśla unoszenie się kropel tuszu sponad papieru. 

EKG, tak jak oscylogram, jest rejestracją działania, ruchu, zmiany w czasie. Te elementy składają się na życie organizmu żywego. 

Czerwony kolor zapisu może być odczytany jako prosta sugestia pozostawiania po sobie (swoim życiu) śladów w różnorakiej formie. Jednak owe ślady, które teoretycznie powinny być nienaruszalne (ślady tuszu na papierze powinny na nim zostawać, a nie ulatywać z niego), zanikają, rozpraszają się. Ślad czynności życiowych (EKG) znika, na papierze nie pozostaje po nim żaden ślad. Tak samo zresztą jak po dźwięku. 

I tutaj teledysk trochę nie zgadza się z tekstem. Ten ostatni zawiera jakąś koncepcję zaświatów (ciągły śmiech), a film sugeruje jedynie rozproszenie, jakby rozkład, obrócenie się w pył, w najmniejsze molekuły, które ulatują z wiatrem (może są lżejsze od powietrza). Z całą pewnością nie mają już tego samo kształtu (życiowego/dźwiękowego), jaki miały wcześniej. 

Z drugiej jednak strony unoszenie się, latanie można skojarzyć z wolnością, uwolnieniem od grawitacji, ziemskich ograniczeń. Tak więc „prawda ekranu” nie jest tak daleka od „prawdy” tekstu. I od „prawdy czasu”! Prawda? 

Tłumaczenie

*) Dosł. ‘na razie pozostanę’.

**) Dosł. ‘lecz pewnego dnia przyjdzie czas, kiedy nie będę widział dłuższego pobytu’.

***) Dosł. ‘nie mogę dłużej powstrzymywać’.

****) W piosence wyraźnie słuchać amerykańską wymowę /duː/ (brytyjskie /djuː/).

177. Maciej Zembaty (lyrics, vocals) – A Tale for Little Ralph (Bajka dla Rafałka)

	Bajka dla Rafałka	A Tale for Little Ralph
1	Pralka kocha pranie,	The machine loves washing
	Kocha też Rafałka,	And loves you, Ralph*, much, too
	Posłuchaj, Rafałku,	Listen to it closely
	Co ci powie pralka*.	It has a tale to tell*
5	Leci ptaszek, leci,	A bird is flying high
	Skrzydła ma z ołowiu,	Its wings are made of lead
	W prawej ręce trzyma*	It holds in the right hand*
	Nożyce do drobiu	[Newly-bought]* poultry shears
	Dołem płynie rzeka	Below there’s a river
10	W rzece zakonnica	In it there’s a nun
	W różowych nylonach*	Wearing [old] pink nylons*
	Jak każe obyczaj	As it is the custom
	Na dnie płetwonurek	At depth there’s a frogman
	Co ma długą rurę	With a long, long snorkel
15	Ładnie szura, ładnie	Scraping very nicely
	Długą rurą po dnie*	On the bed with the tube*
	Ej, przyjechał kuzyn	Hey, is there your cousin
	Dyskoteką kombi*	In his new flashy wheels?*
	Czasem se zaświeci,	Now and then, he lights it
20	Czasem se zatrąbi*	Now and then, he horns it*
	Napisał to Puszkin,	Pushkin wrote it down
	A po nim Lermontow,	Lermontov did as well
	Że najlepsze puszki	That the best cans ever
	Robi firma Wąchock	Are all made in Wąchock
25	(Spać chodzimy wcześnie	We go to bed early
	Ja od ściany leżę	I lie next to the wall
	A Bożena z brzegu	And Betty on the edge
	Bo ma chory pęcherz)*	‘Cause of bladder problems
	Koło mojej stajni	Next to my stable [yard]
30	Chodzą Rubinsteiny*	Rubinsteins* still wander
	Trochę się boimy,	We are scared a little
	Ale nic, lecimy*	But it’s fine, not so bad*
	Trochę się boimy…	We are scared a little…
	Koło mojej stajni	Next to my stable [yard]
35	Chodzą narkomani	Drug addicts still wander
	Co się który sztachnie	Each time one drags something
	To kobyła kaszle	All the mares start coughing

Besides ‘Foot wrappings’ and ‘The Ballad about Imogena’, ‘A Tale for Little Ralph’ is one of my favourite Zembaty’s songs. The song (or tale) is not typical of Zembaty because there is no (or at least little) black humour or references to current affairs expressed in a satirical manner. Here we have a reggae song (as for the music) and rather surreal text which only merely resembles a fairy tale. It is more a tale for adults with its sexual references than a tale to be told to children. 

The lyrical subject moves swiftly from one topic to another, the connections between each being different. It may be the space within which there are some characters, or it may be the lingual resemblance between words. The associations fly in the face of reason. But still the song has its charm.

Notes on translation and meaning

Verse 2 – ‘Ralph’ is not actually the English equivalent of the Polish name ‘Rafał’ (‘Rafałek’ is the diminutive form), but it seems unimportant as the other name in the song, i.e. ‘Bożena’.

Verses 3-4 – Literally: ‘Listen, Ralph, what the washing machine has to tell you’.

Verse 7 – Black humour in a light tone.  

Verse 8 – Words given in square brackets are added by me to make the number of the syllables in the translation equal or similar to the number of the syllables in the original.

Verse 16 – The sexual reference is accompanied (and introduced) by the surprising disclosure of what the frogman’s snorkel really is. The reference is even more clear in Polish language because of the associations aroused by the word ‘rura’, literally ‘a pipe, a tube’.

Verses 17-18 – In the original there is actually an affirmative sentence, not an interrogative one. Literally it says ‘Hey, a/the cousin arrived’.

‘Dyskoteka kombi’ is difficult to render exactly. The similarity between a car and a discotheque is probably that in the cousin’s car some music is turned on loudly, and maybe the car has some additional lights to make it looks flashy.

‘Kombi’ means ‘estate car/wagon’.

Verses 19-20 – The English translation at this point may not be the model of grammar correctness, but the same applies to the original. The form ‘se’ of the Polish reflexive pronoun is not considered correct, but it is acceptable in colloquial speech.

Verses 25-28 – Not every performance contains this stanza, so it is put in brackets.

Verse 30 – The mention of Rubinstein probably refers to the appearance of Anton Rubinstein, a 19th­‑century Russian pianist and composer. His appearance, according to nowadays standards, with hair blown in the wind and rather scary look, may be considered as belonging to a drug addict.

Verse 32 – There is a very colloquial expression in the original ‘lecimy’. It means simply ‘we go/do’ (literally ‘we fly/we are flying’).